´Hoe zit dat met die gluten in rijst en maïs?´
Onlangs zag ik op het Facebook Coeliakieforum enige verwarring. De consternatie was ontstaan nadat iemand had gelezen dat rijst gluten bevat. Wat? Rijst bevat gluten? Ja, en maïs ook? Hoe kan dat nu? Overal wordt gezegd dat die granen juist veilig zijn voor mensen met een glutenvrij dieet.
Het bekende lijstje
Toen ik met bloggen begon, verdiepte ik mij in de wereld van de glutenvrije granen. Het lijstje met glutenvolle granen was kort en duidelijk: tarwe, spelt, rogge, kamut en gerst. Daarbij was haver een twijfelgeval. Alleen bij gecontroleerde teelt is dit graan glutenvrij. Leek mij vrij simpel.
Ja, ook gluten in rijst en mais
Al snel kreeg ik contact met een lezer, Gerard Snik van Officinalis, die mij er op aansprak dat ik in mijn tekst te generaliserend schreef over gluten. Ik ging met dhr. Snik in gesprek en hij vertelde mij over de gluten (eiwitten) in rijst en maïs. Dat er ook mensen zijn die gevoelig zijn voor de gluten van verschillende rijstsoorten of maïs. Dit staat los van coeliakie, aldus dhr. Snik Hoewel het gesprek, per mail, positief verliep, was ik nog niet helemaal overtuigd.
Een andere lezer van mijn blog, wetenschapsredacteur van het Glutenvrij Magazine Tine Aarsen, had mij haar expertise al eerder aangeboden. Ik legde mijn vraag aan haar voor: ´Hoe zit dat nu met die gluten in rijst en maïs?´ Er zitten namelijk wel degelijk gluten in deze granen. Mevrouw Aarsen verwees mij naar de Universiteit van Wageningen. Uit onderzoek van de Universiteit van Wageningen is het volgende gebleken:
´Doordat deze eiwitten (in rijst, maïs en haver) een andere aminozuursamenstelling hebben dan de gluten in tarwe, gerst en rogge, leveren ze geen problemen op voor mensen die niet tegen gluten kunnen´ (Universiteit van Wageningen)
Volgens Tine Aarsen zijn in het laboratorium van het LUMC (binnen het Celiac Disease Consortium) proeven gedaan waarbij darmweefsel van coeliakiepatiënten in contact werd gebracht met diverse graansoorten. Bij tarwe, rogge en gerst ontstond een heftige reactie van het auto-immuunsysteem. Bij mais, rijst en teff niet.
Het beestje bij de naam noemen
De schadelijke gluteneiwitten die het meest voorkomen in voedingsmiddelen zijn (volgens Tine Aarsen) afkomstig van tarwe: gliadine en glutenine. Die zitten ook in kamut en spelt, omdat het voorlopers van tarwe zijn. In rogge en gerst zitten gluteneiwitten met andere namen: hordeine in gerst en secaline in rogge. Mensen met coeliakie worden hier ook ziek van. In rijst zit orizaline en in mais zit zeine. Mensen met coeliakie worden van deze gluteneiwitten echter niet ziek.
Niet glutenvrije granen (het bekende lijstje)
Voor het gemak worden alleen de granen met schadelijke gluten ´niet glutenvrij´genoemd, (tarwe, spelt, rogge, gerst, kamut en haver van ongecontroleerde lijst) en alle andere granen vallen onder de noemer ´glutenvrij´. Dit kan consternatie veroorzaken als mensen horen dat er wel gluten in rijst en maïs zit. Maar deze soort gluten kan dus geen kwaad bij mensen met coeliakie.
Zó zit dat dus met die gluten in rijst en maïs!
Heb je vragen of opmerkingen naar aanleiding van dit blog die je wilt delen? Ik ben benieuwd!
Laat je tips of andere reacties achter in onderstaand commentaar veld.
Smakelijke groet,
De Gebaksjuwelier
Zag het toevallig laatst ook op fb voorbij komen. Gelijk gaan lezen en kwam inderdaad ook op bovenstaande uit. Weer wat bijgeleerd.
Goedenavond!
Ik vind nog steeds geen andere artikel met bevinding dat gluten in het rijst zit! Er zijn waarschijnlijk weinig onderzoek gedaan hierover. Heb jij misschien nog meer uitleg? Alvast bedankt!
Beste Maria Julia, Bedankt voor je reactie. Er zitten gluten in rijst, maar die hebben een andere samenstelling (van aminozuren) dan de gluten in tarwe waar mensen met coeliakie niet tegen kunnen. Verdere onderzoek ben ik ook niet tegengekomen. Ik kan mij voorstellen dat mensen met een intolerantie voor eiwitten ook last hebben van rijst en maïs.
Interessant! Dankjewel voor een mooie samenvatting van de goede informatie!
Graag gedaan! Mocht er nog iets zijn waar je meer informatie over wilt lezen, laat maar weten, dan ga ik weer op zoek.
Hi Paula,
nuttige informatie, goed om te weten.
zoiets had ik inderdaad al uit het Wikipedia stuk geconstateerd, alleen de verschillende namen van de gluten zijn een tikkie anders. Duidelijke uitleg! Dank!
Mooi geschreven weer paula. Altijd fijn om onzekerheden en onduidelijkheden weg te nemen. Ik wist dit al, naar mensen die net met glutenvrij bezig zijn kunnen zo altijd info nalezen. Ga zo door met jouw informatie!
Dank je Gerda! Zeker voor mensen die net met coeliakie en glutenvrij te maken hebben, kan het het verwarrend zijn. Ze lezen ´glutenvrij´ en er zitten toch gluten in. Hiermee verheldering 🙂
Beste Paula,
Bedankt voor deze informatie! Fijn om dit te weten en dat we het met een gerust hart kunnen eten.
Groetjes,
Karin
Heel duidelijk en verhelderend. Dankjewel!
Bedankt voor de duidelijke uitleg!
Duidelijk, helder en fijn om helemaal op de hoogte te zijn op deze manier! Bedankt.
Heel duidelijk omschreven hoe het nu precies met die andere soorten gluten zit! Iedereen die hier nog een keer een vraag over stelt kunnen we naar jou site verwijzen 😉
Bedankt!
Dank je wel voor je nuttige uitleg, hier heeft iedereen wat aan die met glutenvrij in aanraking komt.
Mooi verwoord Paula!!
Heb zelf een aantal intoleranties, waaronder gluten. Ook rijst verdraag ik niet. Hoewel gluten intoleranties veel voorkomen in onze geïndustrialiseerde samenleving en in het verlengde daarvan rijst, is dit mijn inziens niet de essentie. Kijk zelf naar wat je voelt als je eet of poept. De angst die mensen wordt aangejaagd, heeft tot een glutenvrije industrie geleid, maar niet tot een oplossing voor de essentie van het probleem; gezond en vers eten zonder smaak en kleurstoffen met verse gescheiden kruiden (dille, koriander, komijn, zwarte peper, Marjolijn, zeezout, …). Als er een merk staat op jou verpakking, ben je er aan voor de moeite. Leer zelf traditioneel koken en begin met verse bouillon maken van kippensoep, zuurkool. De rest volgt uit zichzelf.
Je raakte even teff aan maar in je uiteindelijke bevindingen komt het niet meer voor. Zitten daar nu verkeerde gluten in?
Hallo Jan, bedankt voor je vraag. Net als in rijst en maïs zitten er ook gluten in teff, maar niet van het soort dat schadelijk is voor iemand met coeliakie. Als je niet tegen ‘gluten’ kan (de schadelijke gluten behoren tot de gliadinefractie), kun je wel teff eten. Hopelijk zo voldoende antwoord. Eet je zelf graag teff?
Ik vind de reactie van W heel erg belangrijk. Ik ben mee eens met de opmerkingen over zelf leren koken en onverpakt voedsel gebruiken,
Over de stuk van de Gebaksjuwelier ben ik in het algemeen dankbaar — het is inderdaad verhelderend — maar moet melden dat ik, na 30 jaar heen en weer gaan met wat we nu gluten en glutenvrij “granen” noemen, kan echter niet haver en mais verdragen. De ziekteverschijnselen zijn een beetje anders dan bij de granen in de ’tarwe categorie’ maar toch wordt ik ziek van.
Wat soms moeilijk te begrijpen is voor sommige, is dat de reacties in de darmen en niet de maag plaatsvinden, en dus pas veel uren (zelfs een halve dag!) kunnen optreden. En niet alleen maar als buikpijn…
Voor mij heel spannend..ik heb tot 2x toe een erg b12 tekort vele dingen zijn al uitgesloten ( ik eet gewoon vlees drink geen alcohol geen maag bacterie )word binnkort getest op coeliakie dit kan namelijk wat ik begrepen heb ook een b12 tekort geven ..niet leuk maar wel n duidelijkheid want voel me ziek
Aaaaahh wat fijn voor de informatie.
ik denk dat ik ook een glutenprobleem heb, maar u hebt mij wel geholpen met mijn vragen.
ik ben altijd uitgeput,
ontzetend bedankt!!!!
Ik ben per toeval achter gekomen dat ik niet tegen gluten kan. heb altijd diarree en maag darm klachten gehad . Nu eet ik koolhydraten vrij en heb geen last van diarree. Maar kort geleden dacht ik, maïs kan ik gebruiken. Maar helaas ook diarree. Rijst moet ik nog uitproberen. Weet niet wat de reactie zal zijn.
Gr
Mijn dochter is getest en daar kwam uit een te hoog insulinegehalte en ook tstosteron. En ernstig d tekort .nu moet ze glutenvrij-dieet aan houden. Maak je daardoor minder insuline aan.en mag ze wel rijst.
beste Jessie, bedankt voor je bericht. Is het een een vraag of je dochter rijst mag eten? Ik raad je aan dit voor te leggen bij je arts. Daar doe ik geen uitspraken over. Hartelijke groet, Paula
Hi Paula, zit in haver nu wel of geen schadelijke gluten? En wat is haver uit een ongecontroleerde lijst?
Hoi Gerda, hier kun je meer lezen over glutenvrije haver https://www.glutenvrijgenieten.nl/blog/haver/
Ongecontroleerde lijst houdt in dat de haver wordt verbouwd, geoogst en verwerkt zonder aan de strenge eisen en controles te voldoen om het glutenvrij te houden. Zo voldoende antwoord op je vraag?
Ik heb Lipoedeem en moet proberen aftevallen. Ik ben niet allergisch voor gluten.
Tóch wordt in de voedingsadviesen aangeraden, glutenvrij te eten.
Enig idee waarom ??
Bedankt voor reactie !
Bedankt voor je reactie. Ik kan hier geen uitspraak over doen. Ik ben niet bekend met de aandoening, ik ben geen voedingsdeskundige of arts. Het lijkt mij verstandig daar met je arts of diëtiste over te praten. Sterkte!
Geldt dit ook voor mensen met een spatische darm of mensen met een gluten intolerantie?
Beste Jacqie,
Bedankt voor je vraag. Voor specifieke vragen rondom gezondheidsklachten raad ik aan een voedingsdeskundige of arts te consulteren.
Fijne dag, Paula
Beste,
Bedankt voor je heldere blog, ik zit met een vergelijkbaar “probleem”.
Ik heb van de week te horen gekregen dat ik een tarwe allergie heb (dus geen gluten allergie).. Aangezien dit betekend dat ik sommige dingen wel en andere dingen weer niet mag lijkt het mij dus het handigst om een glutenvrij dieet aan te houden..
Voor mensen met Coeliakie is spelt ook een “probleem” maar ik kom er niet echt uit of spelt nu ook problematisch is als je enkel een tarwe allergie hebt.. Kun jij mij hiermee helpen??
Beste Kelly,
bedankt voor je bericht. Bij mijn weten bevat spelt dezelfde tarwe-eiwitten als tarwe en kan ook klachten geven. Misschien geeft dit artikel meer duidelijkheid? https://www.iamafoodie.nl/verschil-tarweallergie-coeliakie-en-glutensensitiviteit/ Groet, Paula
Mais kan geen gluten inzitten maar de mais zal vast GEMODIFICEERD zijn, zoals alle groentes en fruit die je koopt bij de supermarkt, zorg maar dat je vitamines in je lichaam krijgt want AH of de PLUS zit vol met deze troep.
Beste Ricardo, bedankt voor je reactie. Zoals geschreven in het blog bevatten rijst en maïs wel degelijk gluten (eitwitstrengen), maar dat zijn niet de eiwitstrengen die de symptomen van coeliakie triggeren. Dat heeft niets met met gemodificeerd zijn te maken. Dit wordt verder uitgelegd in de bronnen uit de tekst. Gr. Paula
Beste Paula,
Bij googelen of rijst nu wel of geen gluten bevat (iedereen zegt nee, maar ik merk dat ik er toch echt op reageer: doodmoe in de avond meteen na het eten, volgende ochtend rennen naar de wc)
Heel blij met je bericht! Bevestiging dat het niet tussen mijn oren zit 🙂
Toch nog een vraagje:
Heeft teff nu wel of geen stof/tarwe/hoe je het ook noemt waar je darmen op kunnen reageren? Dat werd me nog niet helemaal duidelijk.
Alvast bedankt!
Groetjes
Marlous
Ik moet om te beginnen 4 maand glutenvrij eten. Je blok maakt al veel duidelijk voor een leek als ik. Maar wat met havermoutmeel of havermoutvlokken, dat komt voor in beide lijstjes.
Ik heb net rijst grhad. Ik lijk 9 maanden zwanger nu. Van rijst? Op internet opgezocht en kom dit artikel tegen. Het zal toch niet……
Dank je wel voor de informatie.
Mijn vraag aan u…
Kan het wel zo zyn dat produkten zoals bitterballen en kroket enz enz die in hete olie worden gebakken, dat je minder of gern last krygt van die gluten allergie
Hallo,
Producten met gluten (zoals standaard bitterballen en kroketten etc) die gefrituurd worden bevatten nog steeds gluten. Alsjeblieft die niet eten als je geen gluten mag. Bij sommige snackbars kan je glutenvrije snacks verkrijgen. Vraag of deze in een schone frituurpan (waar geen gewone producten in gebakken zijn) klaar gemaakt kunnen worden.
Goedendag,
Ik eet al minstens 15 jaar glutenvrij i.v.m. coeliakie. Nu merk ik al een poosje, dat als ik glutenvrije pasta eet, ik last krijg van vermoeidheid en misselijkheid en epilepsie. Ik ben bekend met neurologische klachten. Laatst heb ik nog eens geprobeerd een glutenvrij ijshoorntje te nemen of een glutenvrij koekje. Bij beiden reageerde hiermee met een epilepsieaanval. Zou het rijstmeel de oorzaak kunnen zijn? Hoe kan dat dan? Misschien kunt u mij laten weten hoe dat zit?
Goedemiddag,
Bedankt voor uw bericht.
Uw vraag gaat ver buiten mijn expertise. Ik verwijs u graag door naar uw medisch specialist. Misschien kan Lisanne Bosch van De Glutenvrije Diëtist u op weg helpen, zij is gespecialiseerd in coeliakie en het glutenvrij dieet.
Hartelijke groet.