Glutenvrij en koffie, wel of niet doen?
‘Glutensensitivity or Celiac? Don’t drink coffee!’
‘Wat zeg je?!?’ dacht ik, terwijl ik mij bijna verslikte in, jawel, mijn zoveelste bakkie pleur van de dag. Ben je glutensensitief of heb je coeliakie? Drink geen koffie!
In het artikel met deze waarschuwende kop werd de mogelijke relatie gelegd tussen een proteïne in koffie en glutenproblematiek. Let wel: de mogelijke relatie. Het artikel stond verder vol met aannames en veronderstellingen. Hoog tijd om het naadje van de kous te weten te komen.
Op de site van de Nederlandse Coeliakie Vereniging vind ik het volgende over koffie: ‘In koffie (m.u.v. granenkoffie), … zit geen gluten.’ Dat lijkt mij een heldere zaak.
Noot: Ik ben geen wetenschapper en niet medisch onderlegd, dus met mijn summiere kennis van deze vakgebieden heb ik getracht betrouwbare bronnen te vinden en hun bevindingen in mijn eigen woorden weer te geven. Mocht hier een op- of aanmerking op zijn, heb ik iets verkeerd geïnterpreteerd, laat het mij weten via het commentaarveld onderaan dit blog.
‘Don’t drink coffee!’
Maar waar komt dan die commotie vandaan dat je beter geen koffie kan drinken?
In 2013 publiceerde Aristo Vodjani en Igal Tarash de uitkomsten van hun onderzoek naar de relatie van gliadine met 19 antigenen . Gliadine is een proteïne, die samen met glutenine het eiwit ‘gluten’ vormt. Een antigen is een lichaamsvreemde stof die een afweerreactie aangaat met het lichaam. Het lichaam van iemand met coeliakie reageert op gluten met een antistof, omdat het lichaam gluten onschadelijk wil maken, kort door de bocht genomen. In het onderzoek van Vodjani en Tarash, 2013 heeft men gekeken of het lichaam reageert op 19 antigenen (o.a. melk, chocolade, koffie, gist, haver, ei, teff) alsof het reageert op gluten. M.a.w. krijg je door bijvoorbeeld chocolade te eten een zelfde reactie als je zou hebben bij een glutenfout. Roepen de aanwezige proteïnen in koffie dezelfde afweerreactie van je immuunsysteem aan zoals dat gebeurt bij het eten van een tarwekoekje? Ten grondslag aan dit onderzoek ligt de vraag: ‘Hoe kan het zijn dat iemand met coeliakie èn een strikt glutenvrij dieet toch klachten blijft houden?’
Vanuit die gedachte zocht men naar een eventuele andere gebeurtenis die de afweerreactie in gang zet.
De conclusie van het onderzoek is dat een groep mensen met een strikt glutenvrij dieet nog klachten ervaren, al dan niet getriggerd door het nuttigen van één van de 19 antigene stoffen, zoals bijvoorbeeld koffie. Wat ook mogelijk is, is dat de producten die de persoon in kwestie nuttigde toch niet volledig glutenvrij waren (bv. door leesfout etiket of kruisbesmetting van het product tijdens bereiding).
Is het voor jou nu duidelijk of je nu wel of geen koffie meer mag? Voor mij nog niet helemaal.
Zuivere koffie?
Een dosis tegengas kom ik tegen in het artikel ’19 Gluten Cross-Reactive Foods; Busted Myths?’ op een Paleo website, geschreven door mevrouw Christina Graves. Ze is van mening dat het eerder genoemde onderzoek van Vodjani en Tarash door bloggers op het wereldwijde web aangedikt is en uit verband gehaald is. Bloggers waarschuwen voor alle 19 voedingsmiddelen die een kruisreactie kunnen triggeren, terwijl er een aantal van die 19 onderzochte producten geen reactie geven, zoals aardappels en hennep. Er worden andere voedingsmiddelen aan de lijst toegevoegd, zoals suiker en chemicaliën, die in het onderzoek niet aan de orde zijn geweest. Ook zijn er diverse bloggers die de resultaten betrekken op mensen met glutensensitiviteit, terwijl in het onderzoek alleen mensen met coeliakie zijn getest. De antistoffen IgA en IgG, die in een bloedtest uitwijzen of je coeliakie hebt, worden in het onderzoek als meetpunt gebruikt. Mensen die glutensensitief zijn, hebben die antistoffen niet (anders hadden ze de diagnose ‘coeliakie’ gekregen, enkele medische uitzonderingen zoals IgA-deficiëntie daargelaten Bron: NCV).
Verder pluist Graves het onderzoek uit en komt daar diverse onregelmatigheden tegen, te specifiek voor mij om precies te begrijpen. Ze heeft het onder andere over de geaccepteerde afwijking van een test. Als de uitslagen te veel buiten de gestelde afwijking vallen, mag dit niet worden meegenomen in de conclusie. Dat is in sommige gevallen wel gebeurd. Je kunt dit teruglezen in het artikel. Haar uiteindelijke respons op het gehele onderzoek: ‘I believe it is true that “gluten free isn’t always enough” and this is true for those with CD as well as NCGS.’ – Ik geloof dat het klopt dat ‘glutenvrij niet altijd genoeg is’ en dit geldt voor mensen met coeliakie en voor mensen met glutensensitiviteit –
Soms is glutenvrij niet genoeg. Er zijn meerdere factoren in het spel die je gezondheid bepalen.
Iemand koffie?
Oh ja, de vraag is: hoe zit het nu met die kruisreactie van koffie? De conclusie van Vodjani en Tarash:
Vrij vertaald: ‘Oploskoffie bevat sporen van gluten en gewone koffie kan als veilig worden beschouwd voor mensen met glutensensitiviteit en coeliakie, mits deze mensen niet allergisch zijn voor koffie’. Dus met een gewoon kopje koffie zit je goed, toch?
Mirjam Holleman van Ikbenglutenvrij.nl schreef een blog over haar ervaring met koffie. Ze laat de koffieautomaat in ieder geval links staan als het om de koffie gaat.
Los van de glutenproblematiek kan het zomaar zijn dat jij als individu sterk reageert op koffie. De cafeïne in koffie heeft namelijk enkele nadelige effecten, waaronder het prikkelen van de maag en darmen (zogehete gastrocolische reflex). Als je darmen (nog) niet hersteld zijn, vanwege de beschadigingen door de afweerreactie tegen gluten, dan kan het zijn dat de darmen heftiger op koffie reageren dan je in eerste instantie verwacht. Meer nadelige effecten van cafeïne zijn een verhoogde bloeddruk, trillende handen, onrustig/opgejaagd gevoel. (bron: NRC)
Nog een kopje?
Kort samengevat: pure koffie bevat geen gluten, in sommige oploskoffie kunnen sporen van gluten voorkomen. Sommige personen krijgen lichamelijke klachten, zoals heftig reagerende darmen, van koffie drinken, of ze nu wel of niet glutenvrij moeten leven.
Zou jij, als je een koffiedrinker met glutenvrij dieet zou zijn, je koffie laten staan? Laat je reactie achter.
Schrijf je bericht in onderstaand commentaarveld.
Smakelijke groet,
Paula
Ik ben op dit moment bezig uit te zoeken waar ik op reageer. Ik heb 11jr Coeliakie, sinds een half jaar eet ik ook geen nachtschade meer buikpijn bleef en heftig. Nu op experiment met OERvitaal. Ik ben gek op een kop koffie maar altijd cafeïnevrij want van gewone koffie heb ik last. Niet kunnen slapen en concentreren soms wat trillerig.
Hoi Paula, wat fijn dat jij de moeite hebt genomen om dit uit te pluizen 🙂 . Het verbaasde mij nl dat er een verband zou bestaan tussen coeliakie en koffie drinken. Je verklaring is helder en nee, ik laat mijn koffie zeker niet staan!
Zo kun je wel zien dat media een grote invloed heeft en gemakkelijk kan misleiden.
Je hebt een lekker duidelijk stuk geschreven over de koffie en goed dingen onderzocht! Dankjewel daarvoor!
Ik drink elke dag een heerlijke kop koffie om mijn dag te starten, daar heb ik geen last van qua gluten (integendeel, mijn darmen stellen het zeer op prijs). Wel drink ik geen koffie meer uit automaten sinds ik er achter ben dat daar dus wel gluten in zitten en ook met oploskoffie let ik op.
[…] Gebaksjuwelier: Glutenvrij en koffie […]
[…] Gebaksjuwelier Paula zocht uit of er gluten in koffie zitten. Haar conclusie? "Pure koffie bevat geen gluten, in sommige oploskoffie kunnen sporen van gluten voorkomen. Sommige personen krijgen lichamelijke klachten, zoals heftig reagerende darmen, van koffie drinken, of ze nu wel of niet glutenvrij moeten leven." […]
Hallo Paula
Dank je wel voor je boeiende artikel. het was voor mij ook een beetje een eyeopener. jouw artikel overdenkend bedacht ik dat sinds ik glutenvrij moet etende behoefte aan koffie ook minder is.
Nou ben ik benieuwd of er mensen zijn die dit ook opgemerkt hebben.
Duidelijk verhaal. Ik drink geen koffie, heb er duidelijk last van. Van veel (melk) chocolade krijg ik hoofdpijn. Komt dat door de coeliaki? Ik heb de link nooit gelegd. Wat mij betreft heb ik pech dat ik naast coeliaki ook niet tegen koffie en chocolade kan.
Je lichaam heeft vocht nodig nadat deze wordt “gebruikt” om de koffie te verwerken, dit kan ook hoofdpijn veroorzaken. Als je buikklachten krijgt van koffie kan het echter wel een allergische reactie zijn.
Onlangs heb ik goedkope oploskoffie gedronken en had ik de volgende dag ontzettende hoofdpijn en darmklachten, waarschijnlijk van die troep (die mogelijk ook tarwe hebben bevat). Van koffie uit automaten of apparaten die pads/cups gebruiken krijg ik ook klachten (vnml hoofdpijn), filterkoffie echter niet.
Het verschilt dus sowieso per lichaam wat je kunt verdragen maar ik denk dat het minderen/afschaffen van je koffiegebruik wel degelijk een positief effect kan hebben. Bedankt voor je artikel!
Sinds februari eet ik glutenvrij. 6 weken later merkte ik resultaat: Veel minder moe en een vreemde ervaring dat ik mijn darmen nooit meer hoorde en voelde rommelen (wat overigens geen pijn of krampen waren). Maar sinds 2 weken is dat rommelen weer begonnen (iets water duidelijk wèl was als ik iets verkeerds at).
Ik had het gevoel dat het aan de koffie lag, waar ik beslist niet zonder kan…. En kwam dus een paar artikelen tegen dat je lichaam ook antistoffen kan gaan maken tegen koffie, omdat het lijkt op gluten….
Dus helaas zal ik nu de koffie langzaam moeten gaan afbouwen 🙁
…en testen …..En hopen dat het niet waar is….
Hallo.! Sinds kort eet ik geen gliadine meer. Het blijkt dat ik door gliadine een lekkende darm heb waardoor peulvruchten (delen daarvan natuurlijk) er doorheen gaan en door histamine wordt aangepakt. Waardoor mijn oorpijn al meer dan drie maanden duurt (ik onderzocht en getest door een kinesioloog). Nu eet ik dus geen tarwe gerst en rogge meer en geen peulvruchten. (en heb een antihistamine kuur). Het lijkt zijn vruchten af te werpen! Nu twijfelde ik over koffie. Ook een boon… . En drink dat ik heel weinig. Vandaag dronk ik in de trein naar werk een koffie van de Starbucks. Heel af en toe neem ik daar een latte met havermelk. Ik ben ook een melkallergie). Nu heb Ik vandaag bij een vergadering tegen mijn voornemen in een werk koffie genomen. Filter geen oplos. En heb nu weer langer oorpijn.. Toeval? Het was eerder aan het zakken. Ik eet sinds drie weken geen peulvruchten en een week geen gliadine. Of is het nog onderdeel van genezingsproces? Groet karin
Inmiddels denk ik dat het komt doordat ik meer l glutamine nam dan daarvoor. L glutamine neem ik voor verbetering darmslijmvlies. Het lijkt op glutamaat voor je lichaam las ik later… En ik reageer sterk op glutamaat = gist extract (oa)
Havermelk in je koffie? Die zou ik vervangen door een andere plantaardige melk! Veel succes!
Wat fijn dat jullie dit uitgezocht hebben en hier een artikel over hebben geschreven! De link tussen coeliakie en koffie drinken kan inderdaad nogal lastig zijn om te begrijpen. Bij Gio Coffee merken we dan ook vaak dat onze klanten hier vragen over hebben.
Groetjes Anne
Ik heb histamine intolerantie, dit schijnt door koffie aangejaagd te worden, ik breek histamine niet af, m.a.g diaree, zuurstof gebrek door dichte bronchiën, meerdere keren op eerste hulp gekomen hierdoor. Artsen snappen er niks van, kwam er zelf achter, wat kan ik als alternatief drinken?
Hoi, Wij zijn geen artsen, wij raden aan een voedingsdeskundige om advies te vragen.
Een erg interessant artikel over iets waar maar weinig mensen over nadenken neem ik aan. Ik blijf maar lekker pure koffie drinken. Groetjes, Felix.